SOA's worden voornamelijk verspreid door seksuele activiteiten. Hoewel alledaagse sociale interacties veilig zijn, zijn er verschillende manieren waarop soa's kunnen worden overgedragen.
De belangrijkste oorzaak: onbeschermde seks
De grootste kans op overdracht van SOA’s is door onbeschermd seksueel contact. Dit omvat:
- Anale en vaginale seks zonder condoom.
- Orale seks.
- Overdracht via huidcontact, zoals bij herpes en schurft.
- Vrouwen die seks hebben met vrouwen kunnen soa's overdragen via orale seks, wederzijds masturberen, scharen of het delen van seksspeeltjes.
Risico's verbonden aan bloedcontact
SOA’s kunnen ook worden overgedragen door bloedcontact, bijvoorbeeld via:
- Gedeeld gebruik van injectienaalden.
- Prik- en snijaccidenten.
- Gemeenschappelijk gebruik van persoonlijke items zoals tandenborstels en scheermesjes.
Overdracht van moeder op kind
Sommige SOA’s kunnen van moeder op kind worden overgedragen tijdens zwangerschap, bevalling of borstvoeding.
Risico door gedeeld gebruik van textiel
Het delen van persoonlijke items zoals handdoeken of beddengoed kan leiden tot de overdracht van schurft, schaamluizen en genitale wratten.
Orale seks en SOA-risico's
Orale seks, waaronder pijpen en beffen, kan ook een risico op soa's inhouden. Om het risico te verlagen:
- Vermijd het inslikken van sperma.
- Vermijd orale seks tijdens menstruatie of als er wondjes in de mond zijn.
- Poets of flos je tanden niet direct voor of na orale seks.
- Gebruik een condoom of beflapje om de risico's verder te verkleinen.
Specifieke SOA’s gerelateerd aan orale seks
Bij orale seks zijn er specifieke soa's om op te letten, zoals chlamydia, herpes, HPV, hepatitis A en B, syfilis, gonorroe en HIV. De besmettelijkheid kan variëren, en sommige SOA’s geven weinig tot geen symptomen na orale seks.
Besmettelijkheid van SOA’s
Niet alle SOA’s zijn even besmettelijk. Factoren die de besmettelijkheid beïnvloeden, zijn onder andere de gezondheidstoestand, de duur van seksueel contact en de gebruikte sekstechnieken.
Veilige versus risicovolle seksuele praktijken
Niet alle seksuele activiteiten houden dezelfde risico's in:
- Kussen en tongzoenen: vooral risico op herpes.
- Knuffelen en strelen: risico op schurft en schaamluis.
- Masturbatie: risico als er contact is tussen lichaamsvloeistoffen en slijmvliezen.
- Vaginale en anale seks: hoog risico op alle soa's.
- Pijpen en beffen: minder risico dan anale en vaginale seks, maar risico op chlamydia, gonorroe, herpes en hepatitis B blijft bestaan.
- Delen van seksspeeltjes: kan SOA’s overdragen indien niet juist beschermd.
- Plas- en poepseks: voornamelijk risico bij bloedcontact.
- Wrijfcontact zonder kleding: risico op HPV.
Door deze kennis en preventieve maatregelen kun je jouw risico op het oplopen van een soa aanzienlijk verlagen.
